ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ :
Είναι δύσκολο να δοθεί ένας ορισμός για τον Εθελοντισμό γιατί είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που αλλάζει διαρκώς όψεις, περιεχόμενο και μεθόδους , ακολουθώντας κάθε φορά τις ανάγκες και τις απαιτήσεις μιας κοινωνίας. Θα μπορούσε όμως να οριστεί σαν μια δραστηριότητα που αναπτύσσεται από φορείς, οργανισμούς, συλλόγους, ομάδες πολιτών,χωρίς ατομικό κέρδος, προς το συμφέρον και την εξυπηρέτηση των αναγκών, ευαίσθητων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, αποκλειστικά για σκοπούς αλληλεγγύης.
Ο Εθελοντισμός δεν έχει όρια και περιορισμούς και είναι διαχρονικός και ποικιλόμορφος. Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και διαστάσεις, με βάση την κοινωνικό- οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα μιας κοινωνίας. Αγκαλιάζει όλους τους τομείς , χωράει παντού και οι ρίζες του είναι βαθιές μέσα στην ιστορία και τη διαχρονική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Σήμερα αποτελεί έναν ταχύτατα αναπτυσσόμενο τομέα που συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη ενός νέου κοινωνικού κράτους.
Συχνά ταυτίζεται με τη φιλανθρωπία. Όσο όμως και αν επιδιώχθηκε από όλους αυτή η ταύτιση , ο Εθελοντισμός συνεχίζει να εμπνέει περισσότερο, ειδικά στη σημερινή εποχή που κυριαρχεί ο ατομικισμός. Η Εθελοντική δράση έρχεται κυρίως για να προσδώσει στους ανθρώπους μια καινούργια αρετή, την αγάπη για το συνάνθρωπο. Βασική διαφορά είναι ότι ο Εθελοντής αντιμετωπίζει , όσους έχουν δυσκολίες και χρειάζονται βοήθεια, όχι με οίκτο, αλλά σαν άτομα ισότιμα με αυτόν στα οποία μπορεί να προσφέρει, χωρίς να θεωρεί τον εαυτό του “καλύτερο” ή “ανώτερο”. Γι’ αυτό λοιπόν ο Εθελοντισμός δεν είναι μια απλή κίνηση φιλανθρωπίας αλλά διαμορφώνει στην πράξη τη νοοτροπία, την κοινωνία και τους πολίτες του ΑΥΡΙΟ.
Όμως ο Εθελοντισμός δεν είναι απλά ένας όρος… αποτελεί στάση ζωής, που ενστερνίζεται ιδιαίτερες αξίες όπως η αγάπη, η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη και η συλλογική συμμετοχή. Είναι η αυθόρμητη, ενσυνείδητη και ανιδιοτελής προσφορά ανθρώπινης ενέργειας και η ηθελημένη παροχή υπηρεσιών. Μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους , ο καθένας απ΄ αυτούς με τη δική του φυσιογνωμία και μέθοδο δράσης. Κοινό χαρακτηριστικό όμως όλων πρέπει να είναι η συνδρομή τους στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και στόχος τους η κοινή ευημερία.
Στη σημερινή τεχνοκρατούμενη κοινωνία, με τους ξέφρενους και αγχωτικούς ρυθμούς ζωής, με τις οικονομικές δυσκολίες και τα αυξανόμενα προβλήματα της καθημερινότητας, η έννοια του ανθρωπισμού έχει δυστυχώς παραμεριστεί στο νου και στην καρδιά του σύγχρονου ανθρώπου. Σε μια κοινωνία παγκοσμιοποίησης , που κυριαρχούν οι ανισότητες και η αδικία ανάμεσα στους έχοντες και κατέχοντες, στους πλούσιους και φτωχούς, στους προνομιούχους και αποκλεισμένους, το μόνο που γεννά και δίνει μεγάλη δύναμη ελπίδας στο σύγχρονο κόσμο είναι το Κίνημα του Εθελοντισμού.
Στη σύγχρονη εποχή το Κίνημα του Εθελοντισμού έχει καθιερωθεί ως ο θεσμός εκείνος που συμβάλλει στην ανακάλυψη, στην προβολή, στο συντονισμό, στη στήριξη και στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων και καλείται να αναπληρώσει τα κενά εκείνα που δημιουργεί η αδυναμία των κρατικών μηχανισμών. Η οργανωμένη Εθελοντική Δράση τείνει να καταστεί μια σημαντική συνιστώσα στην κοινωνία των πολιτών και διαμορφώνει τις προϋποθέσεις αντιμετώπισης πολλαπλών αδιεξόδων. Παρέχει υλικά αγαθά και υπηρεσίες που αδυνατούν να προσφέρουν το κράτος και η ελεύθερη αγορά.
Ο Εθελοντισμός βασίζεται στην αγάπη του κόσμου να καλύψει τις ανάγκες που προκύπτουν καθημερινά και στην προσφορά των Εθελοντών που ενεργοποιούνται ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν κάθε φορά, πάντα σύμφωνα με τη διαθεσιμότητα, την επιθυμία τους και το χρόνο που μπορούν να αφιερώσουν. Μπορεί η ανεργία στις μέρες μας να μαστίζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού, αυτό όμως δε σημαίνει πως πρέπει να μένουμε αδρανείς. Η Εθελοντική Εργασία είναι αφενός το όχημα για την προσφορά έργου σε ανθρώπους ή δράσεις που το χρειάζονται και αφετέρου γεμίζει τους Εθελοντές με αυτό που τους στερεί η πιθανή ανεργία. Τη χαρά της δημιουργικότητας, την αίσθηση του να είσαι χρήσιμος άνθρωπος , κάνοντας την κάθε μέρα ενδιαφέρουσα και ουσιαστική.
MOΡΦΕΣ ΚΑΙ ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ:
Οι μορφές του εθελοντισμού είναι πολλαπλές , μπορούν όμως να χωριστούν σε τρεις κύριους τομείς δράσης: τον Ανθρωπιστικό, τον Κοινωνικό και τον Περιβαλλοντικό .
Οι κύριοι τοµείς εθελοντικής προσφοράς αφορούν την υγεία και κοινωνική φροντίδα, την υποστήριξη ευπαθών κοινωνικών οµάδων, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, τις ανθρωπιστικές παρεµβάσεις σε περιόδους κρίσεων, την προστασία του περιβάλλοντος , την προστασία απειλούµενων ειδών, τα αναπτυξιακά προγράµµατα, την καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού καθώς και άλλες δράσεις κοινωφελούς και µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
Όσον αφορά την ανθρωπιστική δράση του εθελοντισμού, μπορεί να πραγματοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους. Οι Εθελοντές έχουν τη δυνατότητα, εκτός της προσωπικής εργασίας , να παρέχουν υλικά αγαθά ή χρήματα για την επίλυση προβλημάτων και την αντιμετώπιση αντίξοων συνθηκών που αντιμετωπίζουν οι συνάνθρωποί τους. Όμως το επίκεντρο κάθε εθελοντικής δράσης πρέπει να είναι η προστασία της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπου καθώς μέσα απ’ αυτό καθρεπτίζεται η εικόνα του εαυτού μας.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ – ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ:
Εθελοντής είναι ο πολίτης εκείνος που προσφέρει ανιδιοτελώς τον ελεύθερο χρόνο του, τις γνώσεις και τις υπηρεσίες του, χωρίς επιβολή ή καταναγκασµό, για χρήσιμες δράσεις και προς όφελος άλλων συνανθρώπων του, χωρίς να περιμένει κανενός είδους ανταλλάγματα. Μέσα από την Εθελοντική του δράση καλείται να προωθήσει θετικές στάσεις και αντιλήψεις για τα διάφορα κοινωνικά ζητήματα. O εθελοντισμός είναι ένα θέμα που μας αγγίζει όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης και επαγγελματικής ιδιότητας. Όλοι οι άνθρωποι, όλων των εθνικοτήτων, όλων των θρησκειών, των ηλικιών και των κοινωνικοοικονομικών τάξεων μπορούν να συμβάλλουν και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με στόχο την προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών, την κινητοποίηση της κοινής γνώμης, την οργάνωση συλλογικών εγχειρημάτων και την οικοδόμηση της αλληλοκατανόησης.
Ένας Εθελοντής πρέπει να έχει ατομική πειθαρχία, να είναι υπεύθυνος, οργανωμένος, ευγενικός και πρόθυμος και να μπορεί να εξισορροπεί την ελευθερία με την ευθύνη και τη βοήθεια με το σεβασμό. Πρέπει να συνδυάζει την αγάπη του ερασιτέχνη, τη συνέπεια του επαγγελματία, την πειθαρχία του στρατιώτη και την ανιδιοτέλεια ενός “ανώτερου” ανθρώπου. Κινητήριος δύναμη του Εθελοντή πρέπει να είναι η αγάπη και η συμπαράσταση στο συνάνθρωπό του που χρειάζεται βοήθεια. Αυτή η αγάπη της προσφοράς πρέπει να ξεκινά απ’ την καρδιά του καθενός και να διαχέεται στο περιβάλλον του χωρίς φραγμούς και περιορισμούς. Το πρώτο βήμα που χρειάζεται να γίνει είναι να δει κανείς τον εαυτό του στον συνάνθρωπό του και να μάθει να “παίρνει” “προσφέροντας”. Προσφέροντας οικονομικά, προσφέροντας λίγο χρόνο, έναν καλό λόγο, λίγη βοήθεια, προσφέροντας κάθε είδους συμπαράσταση και ολ’ αυτά πάντα με αγάπη. Όλοι μπορούν να προσφέρουν λίγο απ’ αυτό που τους περισσεύει, απ’ αυτό που χωρίς ιδιαίτερο κόπο μπορούν να δώσουν. Όλοι λοιπόν μπορούμε να γίνουμε Εθελοντές γιατί όλοι μπορούμε ν’ αγαπήσουμε και όλοι μαζί μπορούμε ν’ απαλύνουμε τον ανθρώπινο πόνο και να γεμίσουμε τον κόσμο με περισσότερα χαμόγελα.
Ο φορέας στον οποίο ένας πολίτης προσφέρει ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες του δεν πρέπει να ξεχνά και τα δικαιώματα του Εθελοντή
- Οι υπηρεσίες του να παρέχονται σε έναν συγκεκριµένο τοµέα, ενίοτε σε συνεργασία µε εξειδικευµένους επαγγελµατίες , µε σαφή όρια και ορισµένο ωράριο
- Να έχει συγκεκριμένο καθήκον και ρόλο με αρχή και τέλος
- Να έχει το δικαίωμα να αποχωρήσει από το πρόγραμμα όποτε θελήσει
- Να αισθάνεται ασφαλής, σίγουρος και κυρίως οικεία
Παράγοντες που ευνοούν τη συµµετοχή των πολιτών σε εθελοντικό έργο είναι η σαφήνεια του προγράµµατος, η θετική στάση και συµπεριφορά των εµπλεκοµένων στην εθελοντική δράση, η αξιοπιστία και φερεγγυότητα του έργου, οι καλές σχέσεις µεταξύ των εθελοντών αλλά και η αµοιβαιότητα στις επιδιώξεις και τους στόχους τους. Κανένα κράτος δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς τη συνεισφορά των εθελοντών, ατομικά ή συλλογικά, με τυπικές ή άτυπες μορφές και πολλές φορές οι εθελοντές µέσω της δράσης τους γίνονται αφορµή για δηµιουργία νέων προοπτικών σε έναν χώρο.
ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ:
Εκτός των θετικών συνεπειών που απολαμβάνει αυτός που δέχεται τη δράση του εθελοντισμού, υπάρχουν οφέλη που αποκομίζουν και οι ίδιοι οι εθελοντές. Όμως στη σύγχρονη κοινωνία οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να καταβάλλουν προσπάθεια και χρόνο μόνο σε ότι έχει οικονομικό όφελος. Αυτό συμβαίνει γιατί δε γνωρίζουν τι οφέλη μπορεί να έχουν μέσα από την εθελοντική δράση και προσφορά. Όσοι όμως έχουν υπάρξει Εθελοντές γνωρίζουν πολύ καλά πως η “ανταμοιβή” που προκύπτει απ΄ αυτήν την εμπειρία, συχνά, μπορεί να υπερβαίνει κατά πολύ οποιαδήποτε μορφή οικονομικής αποζημίωσης και απολαβής.
Ο Εθελοντισμός αναπτύσσει και ενισχύει την απόκτηση κοινωνικών, επικοινωνιακών και επαγγελματικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Κάθε άνθρωπος μέσα απ’ την Εθελοντική δράση μαθαίνει καινούρια πράγματα και διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες. Υιοθετεί και καλλιεργεί ηθικές αξίες και προσπαθεί να λειτουργεί ολοένα και περισσότερο με αγάπη, σεβασμό, ειλικρίνεια και συνέπεια. Παράλληλα, κοινωνικοποιείται, μαθαίνει να συμβιώνει αρμονικά και αποβάλλει τον εγωκεντρισμό του προσφέροντας στο συνάνθρωπό του, ό,τι και όσο μπορεί. Αποκτά συνείδηση των υποχρεώσεών και των δικαιωμάτων του με αποτέλεσμα να γίνεται πιο υπεύθυνος. Απαλλαγμένος , πλέον, από διάφορους κοινωνικούς ρατσισμούς και προκαταλήψεις, συμβάλλει στην επικράτηση της κοινωνικής δικαιοσύνης απορρίπτοντας την αδικία και την ανισότητα.
Ο Εθελοντής μέσω της δράσης του δημιουργεί σωστά πρότυπα για τους υπολοίπους και ενδέχεται κι ο ίδιος να αναθεωρήσει κάποια άλλα που λαθεμένα είχε υιοθετήσει. Η Εθελοντική Δράση ενδυναμώνει και δίνει νέο περιεχόμενο στη ζωή των ενηλίκων αφού μέσω της προσφοράς τους νιώθουν χρήσιμοι γεμίζοντας με χαρά, ευχαρίστηση και ψυχική ικανοποίηση. Επίσης προσφέρει στους νέους τη δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής στη ζωή και κατά συνέπεια στην εργασία αφού αποτελεί εν δυνάμει χώρο ανάπτυξης νέων κοινωνικών υπηρεσιών , αυξάνοντας τις θέσεις απασχόλησης.
Εν τέλει, ο απώτερος σκοπός του εθελοντισμού είναι η ολοκλήρωση της προσωπικότητας του πολίτη-Εθελοντή, αφού εξοπλίζεται με κοινωνικές, ηθικές , πολιτικές και χριστιανικές αρετές και κατ΄επέκταση η συνολική μετεξέλιξη της κοινωνίας από άκρως ατομικιστικής σε κοινωνία αλληλεγγύης.
ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
Η σημερινή κοινωνία χαρακτηρίζεται από τον ατομικισμό. Έτσι, με την υφισταμένη κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας, είναι σχεδόν απαραίτητο για όλους τους ανθρώπους να προβούν σε εθελοντικές ενέργειες οι οποίες θα τους ευαισθητοποιήσουν , θα αναδείξουν την ανθρωπιά τους και το αίσθημα της κοινωνικής τους αλληλεγγύης, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση ενός καλύτερου κόσμου βασισμένου στον αλτρουισμό και τις ανθρωπιστικές αξίες.
Βασικά κίνητρα για παροχή εθελοντικής εργασίας είναι η αγάπη, η θέληση, η ηθική και συναισθηµατική ικανοποίηση που επέρχεται µέσω της προσφοράς, η επικοινωνία µε άλλα άτοµα, η δηµιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, η συµµετοχή στα κοινά και η ουσιαστική εµπλοκή του ατόµου σε συλλογικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η κοινωνία µας. Μέσα από τον εθελοντισµό, οι άνθρωποι διαµορφώνουν µια στάση που αντιµάχεται τον κοινωνικό αποκλεισµό και την περιθωριοποίηση. Επίσης οι άνθρωποι µαθαίνουν να σχετίζονται και να παράγουν κοινωνικό έργο, συµµετέχοντας ενεργά στη διαδικασία της ενεργούς ανταλλαγής εµπειριών και γνώσεων, µε αποτέλεσµα την προσωπική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
Ο Εθελοντισμός φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά και βοηθάει να διευθετηθούν κοινωνικά προβλήματα. Αποτελεί για όλους μια ευκαιρία απόκτησης νέων γνώσεων, εμπειριών και δεξιοτήτων. Επίσης σημαντικό κίνητρο κινητοποίησης των πολιτών , είναι η αύξηση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησής τους και η ευκαιρία που τους δίνεται να γίνουν μέλη μιας ομάδας. Η ενασχόληση με εθελοντικές εργασίες είναι σίγουρο πως θα τους φέρει σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών , ικανοτήτων , μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου. Με την επαφή αυτή μαθαίνουν να ανέχονται τη διαφορετικότητα και διδάσκονται ότι ακόμα και οι πιο αντίθετοι χαρακτήρες μπορούν να ενωθούν για ένα κοινό σκοπό.
Με τον εθελοντισμό, τα παιδιά και οι έφηβοι, μαθαίνουν τι σημαίνει δέσμευση, συνέπεια, περηφάνια και ικανοποίηση με την καταβολή της όποιας προσπάθειάς τους προκειμένου να βοηθήσουν τον συνάνθρωπο τους. Αρχίζουν να κατανοούν την έννοια της αυτοθυσίας. Χαρίζοντας π.χ. ένα παιχνίδι σε κάποιο λιγότερο τυχερό παιδάκι και δίνοντας του χαρά, τα παιδιά μαθαίνουν ότι είναι καλό μερικές φορές και να “θυσιαζόμαστε”. Μαθαίνουν ότι υπάρχουν σημαντικότερα και ουσιαστικότερα πράγματα εκτός από τις προσωπικές τους ανάγκες και την απαίτηση της άμεσης ικανοποίησής τους. Επίσης συμβάλλει στην εξάσκηση και απόκτηση της υπομονής και της ανεκτικότητας.
Επιπλέον , όσον αφορά τους νέους, ο Εθελοντισμός έρχεται να καλύψει την ανάγκη αναζήτησης εμπειριών και την ανάγκη φυγής από τη ρηχή και πεζή καθημερινότητα. Επίσης εκπαιδεύει τους νέους σε αξίες, όπως η αγωνιστικότητα, η συνεργασία, η συλλογικότητα και η υπευθυνότητα και βοηθάει στον μετέπειτα επαγγελματικό προσανατολισμό τους. Μαθαίνουν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να θέτουν στόχους , στοιχεία που θα τους χρειαστούν μεγαλώνοντας και μπαίνοντας στην αγορά εργασίας .
Ο Εθελοντισμός καλλιεργεί το πνεύμα συνεργασίας, την αλληλοκατανόηση και την αλληλεγγύη, αξίες που προάγουν την κοινωνική συνοχή. Επιπλέον προσφέρει τη δυνατότητα συνειδητοποίησης του βαθύτερου νοήματος της ζωής μέσα από την ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία και την εθελούσια προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Ίσως το πιο δυνατό και πιο υπέροχο μήνυμα του εθελοντισμού για όλους τους ανθρώπους είναι ότι το ίδιο το άτομο είναι τόσο σημαντικό, ως προσωπικότητα, που μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους και καταστάσεις ακόμα και σε ατομικό επίπεδο γιατί ακόμα και ένα άτομο μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Ο Εθελοντισμός αφορά όλους τους ανθρώπους που νοιάζονται για όσα συμβαίνουν γύρω τους, που αντιλαμβάνονται ότι αποτελούν μέρος αυτού του κόσμου, μέρος των προβλημάτων του και γι’ αυτό μέρος της λύσης τους. Υπάρχουν απλές καθημερινές πράξεις και ενέργειες που μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία ενός καλύτερου σήμερα, ενός καλύτερου αύριο και κατά συνέπεια ενός καλύτερου κόσμου. Εθελοντισμός είναι να προσέχεις και να νοιάζεσαι, είναι σκέψη και πράξη μαζί γι’ αυτό κάνε την αρχή, γίνε ο πυρήνας της δικής σου αλλαγής και των ανθρώπων γύρω σου. Εθελοντισμός σημαίνει ισότητα και όπως πιστεύουν αρκετοί, αποτελεί τον πυρήνα της δημοκρατίας, είναι δείκτης πολιτισμού και ο νοητός άξονας ενός κόσμου, πιο ανθρώπινου και πιο δίκαιου γι’ αυτό υποστηρίζουμε και ενισχύουμε τον Εθελοντισμό ως στάση ζωής !!!